Coronacrisis: landenupdates
19 juni 2020
Royal FloraHolland houdt nauwgezet de ontwikkelingen rondom het coronavirus in de gaten om onze (lid)aanvoerders, kopers, medewerkers en bezoekers van onze locaties veilig en gezond te houden. Daarnaast informeren we u over de gevolgen van het coronavirus op de Nederlandse en internationale sierteeltmarkt. Dit is aangevuld met nieuws van onze eigen bronnen, collega's van Royal FloraHolland.
Update van vrijdag 19 juni 2020
Europa
Vier organisaties die de verschillende segmenten van de sierteeltsector in de EU vertegenwoordigen (Union Fleurs, ENA, AREFLH en COPA-COGECA) hebben onder hun leden gepeild naar de economische gevolgen van de corona crisis. Centrale vraag: hoeveel bent u misgelopen in de maanden maart en april 2020? Kort antwoord: 4,12 miljard euro, ofwel een kleine 10% van wat men gezamenlijk op jaarbasis aan omzet realiseert. (Bron: BP nieuws, 17-06-2020)
Nederland
De schade die siertelers, bollenkwekers en boomkwekers in de Europese Unie door de coronacrisis hebben opgelopen is 4,12 miljard euro. Dit blijkt uit onderzoek van brancheorganisaties Union Fleurs, ENA, AREFLH en COPA COGECA onder hun leden. Volgens de vier Europese organisaties is de sierteeltsector en de markt zwaar getroffen en verstoord. Het verlies dat de deelsectoren snijbloemen, potplanten, bollen en bomen in maart en april in 17 EU landen leden, is 4,12 miljard euro. Dat is 10% van de totale marktwaarde van deze deelsectoren in de EU. (Bron: De Bloemisterij, 16-06-2020)
De phalaenopsis-markt begon net te herstellen toen het Coronavirus in de weg zat. Aan het begin van de crisis gooiden Nederlandse telers zo'n 1,5 tot 1,8 miljoen planten weg. De prijzen gaan nu weer omhoog, maar er zijn nog steeds zorgen over te late betalingen. Kwekerijen richten zich op nieuwe verkoopconcepten en verhogen hun efficiëntie. Ze beseffen dat Covid-19 de markt nog steeds erg onstabiel maakt. Wat als landen hun grenzen weer gaan sluiten? Meerdere professionals uit de branche zeggen dat veel de komende maanden zal afhangen van prijsvorming. (Bron: FloriBusiness, 16-06-2020)
Duitsland
De Duitse overheid heeft grote steunpakketten ingesteld om de economie te stimuleren en ondernemers te ondersteunen, maar dit heeft niet kunnen voorkomen dat de Duitse economie in een diepe recessie is geraakt, die nog wel enige tijd zal voortduren. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Hoewel er enige tijd druk lag op de bevoorrading van supermarkten vanwege logistieke redenen en hamsterinkopen van consumenten, is de voedselvoorziening in Duitsland nooit in gevaar geweest. De grens met Nederland is continu open geweest en transporten met levensmiddelen konden over het algemeen ongehinderd plaatsvinden. De Corona-crisis heeft gezorgd voor extra aandacht voor onder andere thema's als agro-transport, productie in eigen land/regio, digitalisering en online-inkopen, koopgedrag consument, beschikbaarheid van arbeidsmigranten en specifiek hun woon/werkomstandigheden. Daar zijn zowel kwetsbaarheden als kansen gesignaleerd. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
De coronamaatregelen hebben gezorgd voor een sterke (tijdelijke) daling in afzetmogelijkheden voor Nederlandse ondernemers vanwege het sluiten van restaurants, kantines, bloemwinkels, evenementen, beurzen, etc. in Duitsland. Dit zal niet direct weer op volle sterkte zal zijn, omdat de bedrijvigheid in stappen wordt hervat en er ook verschillende ondernemers zich gedwongen zagen hun bedrijf te stoppen. Bedrijven en organisaties die snel kunnen inspelen op de nieuwe situatie, zoals aanbieden van online activiteiten, bezorgservice opzetten of hun product aanpassen, hebben een grotere kans om voort te bestaan dan minder flexibele bedrijven, die minder bedreven zijn om hun klanten op nieuwe manieren te bereiken. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Verenigd Koninkrijk
Terugkijkend op de afgelopen maanden, kwamen disrupties vooral voort uit het wegvallen van de binnenlandse foodservice-afzetmarkt (de horeca gaat op z'n vroegst op 4 juli weer open), de verplichte sluiting van tuincentra en bloemisten en capaciteitstekorten als gevolg van ziekteverzuim of gebrek aan seizoenarbeiders. Over het geheel genomen lijkt de internationale handel met het Verenigd Koninkrijk beperkter geraakt, geholpen door open-grenzen-beleid van de regering voor in elk geval vrachtvervoer en ondersteunende dienstverlening. Supermarkten hebben enorme capaciteitsuitbreidingen van hun bezorgdiensten gerealiseerd. In de sierteelt en voedingstuinbouw is met veel jaloezie naar het Nederlandse steunpakket gekeken. In het Verenigd Koninkrijk blijft compensatie voor deze sectoren uit en nu wordt ook nog eens melding gemaakt van Nederlandse exporteurs die de gaten in de voorraden van Britse tuincentra hebben weten te vullen. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Verenigd Koninkrijk moet aanvullende Xyella-eisen voor plantmateriaal intrekken. De Europese Commissie besloot dat de aanvullende Xyella-eisen van het Verenigd Koninkrijk (VK) in strijd zijn met de interne markt en dat het VK ze moet intrekken per 20 juni 2020. Er zijn geen handelsbeperkingen meer. Dat betekent dat de handel van Lavandula sp., Nerium oleander en Rosmarinus officinalis zonder plantenpaspoort met PZ code XYLEFA of Xylella fastidiosa weer mogelijk is. (Bron: BPnieuws, 12-06-2020)
Frankrijk
Voedselsoevereiniteit, en een krachtig Europa; 'Soevereiniteit' is een term die krachtig resoneert in Frankrijk n.a.v. de covid-19 crisis. Soevereiniteit op het gebied van volksgezondheid, maar ook op het gebied van landbouw. De crisis heeft zwakke punten aan het licht gebracht en Frankrijk doen inzien dat het niet afhankelijk wil zijn van derde landen. Dus klinkt de roep om autonomie - zowel op nationaal als Europees niveau - steeds luider.
Het Franse ministerie van Landbouw en Voedsel neemt een wat evenwichtiger positie in en zegt dat er in het post-corona tijdperk verschillende landbouwmodellen naast elkaar kunnen en moeten bestaan, van grootschalig tot kleinschalig, van biologisch tot gangbaar. Het ministerie heeft een realistische kijk op de zaak: landbouw is een economische activiteit, die gebaat is bij concurrentievermogen. Het is een utopie om te denken dat Frankrijk 100% autonoom kan zijn. Frankrijk zal altijd blijven importeren en exporteren.
Maar het adagium 'never waste a good crisis' kent men in Frankrijk ook: men wil de crisis gebruiken om de verduurzaming van de economie en dus ook de landbouw een zetje te geven. En dat mag wat kosten: Frankrijk zet 500 miljard euro in voor steunmaatregelen. President Macron streeft naar wederopbouw van een sterke, duurzame en onafhankelijke economie. Tijdens zijn toespraak tot het volk op 14 juni sprak hij van een zogeheten pacte productif, dat er op neerkomt dat de Franse regering met de grote (staats-) ondernemingen meer zal willen investeren in digitale technologie, industrie en landbouw (deze gebieden noemde hij specifiek). De covid-19 crisis dwingt Frankrijk een nieuwe fase te starten om "de volledige controle over ons leven, onze bestemming, in Frankrijk en in Europa te herwinnen", aldus president Macron. Dat zal de prioriteit zijn voor de laatste twee jaar van zijn presidentschap.
Ook de Franse staatssecretaris Amélie de Montchalin van Europese Zaken riep tijdens haar bezoek aan Nederland op 15 juni op tot een gezamenlijke Europese aanpak: "De Europese Unie moet sterker uit de crisis komen. We moeten met alle 27 landen denken als één groot blok. Nederland en Frankrijk zijn het eigenlijk overal over eens. We willen dat de EU investeert in de klimaataanpak, innovatie, digitalisering en een sterker Europa. We willen beide hervormen". Deze woorden maken uiteraard deel uit van haar pleidooi voor een Europees herstelplan. Maar deze woorden zijn ook zeker waar. Nederland en Frankrijk staan voor dezelfde uitdagingen, namelijk een transitie naar een duurzame, weerbare en concurrentiekrachtige landbouw. Dat maakt Nederland en Frankrijk behalve buren ook strategische partners. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Carrément Fleurs breidt netwerk van Franse producenten uit; gezien de huidige marktsituatie evolueert het koopgedrag van de Fransen naar lokale consumptie om lokale bedrijven te ondersteunen.
Sinds de lancering van deze franchiseketen in 2012, heeft het merk van ambachtelijke bloemisten Carrément Fleurs het verkorten van de keten tot doel. Zodoende is deze bloemistenketen voorstander van samenwerking met Franse producenten. Het netwerk breidt zich verder uit o.b.v. deze milieuvriendelijke aanpak. Carrément Fleurs heeft een nieuwe Franse producent uit Sarthe van tulpen zonder pesticiden en pioenen aan haar netwerk toegevoegd, waarmee ze haar 37 winkels voorziet van producten "made in France". (Bron : JAF-info, 17-06-2020)
Gfk tuincentrum onderzoek Frankrijk - Bemoedigende signalen voor het seizoen 2020; de coronacrisis onthulde een sterke Franse interesse in tuinieren en een revival van de moestuin. Tuincentrum en DHZ-zaken zaten in de top 3 tijdens de Lock down. De resultaten van de Gfk studie laten zien dat de omzet van het tuincentrumkanaal in de eerste week van de Lock down met -85% is ingestort en de week daarna met -96%. De verliezen waren daarna steeds minder groot, tot week 17 (van 20 tot 26 april) toen de verkoop terugkeerde naar een normaal niveau van zelfs vóór de fase van Lock down. Sindsdien is de tuinmarkt week na week aan het inhalen met een groei met dubbele cijfers in vergelijking met 2019. Van alle categorieën zijn recreatie, decoratie en uitrusting het meest dynamisch. De belangrijkste take out van de studie:
- na een maand van -41% in maart, herstelde de omzet van de sector zich tot -10% in april;
- de categorieën zaden en tuinproducten zagen de verkoop in volume toenemen, evenals in omzet in april;
- de supermarkten profiteerden van de sluiting van allerlei andere kanalen, maar de tuincentra halen hun activiteitsdaling in met een omzet van + 44% over de laatste 3 weken van mei 2020.
(JAF-Info, 16-06-2020)
Rein en Baumgartner openen het stadstuincentrum "Tchungle" in regio Grand Est; het is een tuincentrum geschikt voor stadsbewoners. Ze hadden dit soort conceptstores al gezien in België, Nederland, Parijs, maar nog niet in Straatsburg. Afgelopen december begon het concept met een collectieve pop-up store in de Centre Halles. Tchungle - de kleine naam van hun jungle - zou begin februari worden geopend. Door de coronacrisis pasten ze zich aan en besloten om de online winkel te creëren o.b.v. click & collect. Sinds 12 mei is de winkel ook fysiek open, met de mogelijkheid om te bestellen via de e-shop. De planten komen voornamelijk uit België en Nederland, "maar zo snel mogelijk leveren ze producten uit Frankrijk: kruidenplanten van Sonnendrucker'sof de "100% biologische, niet-hybride en reproduceerbare" zaden van Alsagarden, in Niederhaslach, staan in de schijnwerpers.
Over een paar weken zouden ze ook moeten kunnen profiteren van praktische workshops in deze stedelijke "Tchungle" om te leren hoe terraria te maken, een macramé te maken, decoratieve objecten te planten, te verpotten. Op de lange termijn zijn er ook kinderworkshops gepland. (Bron: JAF-info, 15-06-2020)
België
Verduurzaming nodig; tijdens coronacrisis groeide een grotere voorkeur bij de consument voor duurzaam voedsel en de verwachting is dat dat ook nadien, in min of meerdere mate, zo zal blijven. Bovendien tonen de 2019-cijfers voor de consumptie van biologische producten aan dat er zeker in Vlaanderen nog marge is voor verdere groei. Ook de tendens het eigen product (nationaal, korte keten) voorkeur te geven, is versterkt mede door verstoringen van de interne markt. Door de Coronacrisis is er in Vlaanderen een toegenomen aandacht voor verduurzaming in het algemeen. Vlaanderen, dat een intensieve en exportgerichte landbouw heeft, kent net als Nederland milieuproblemen op het vlak van water- en luchtverontreiniging, die deels aan de landbouw worden toegeschreven. Hoewel niet zozeer gekoppeld aan Coronacrisis maar vooral door drie achtereenvolgende uitzonderlijk droge jaren is de aandacht voor goed grond- en waterbeheer sterk toegenomen. De oogst in Vlaanderen is erg afhankelijk gebleken van goedkope seizoenarbeiders. Gezien de algemeen verwachte tendens naar 'insourcing' zouden er marktkansen voor verdere automatiseringstechnieken moeten zijn. Het daarvoor vereiste kennisniveau is reeds aanwezig bij de Vlaamse landbouwers. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
300.000 euro voor extra promotie van Vlaamse land- en tuinbouwproducten in het buitenland; Hilde Crevits, Vlaams minister van Economie en Landbouw, kende in het kader van de relance van de export VLAM 300.000 euro toe. De middelen worden gebruikt om de deelname van Vlaamse bedrijven aan internationale agrovoedingsbeurzen te bevorderen en om een incubator voor innovatieve exportplannen te ontwikkelen.
De agrovoedingssector bleef iedereen van voedsel voorzien gedurende de coronacrisis. Door het wegvallen van de noodzakelijke internationale handel werd de export van Vlaamse land- en tuinbouw evenwel hard getroffen. Vlaams minister-president Jan Jambon en Vlaams minister van Economie en Landbouw Hilde Crevits kondigden maandag 15 juni bijkomende maatregelen aan voor de relance van de export. Daarbij voorziet Crevits 300.000 euro voor VLAM om de exportactiviteiten te versterken.
VLAM, dat veel ervaring heeft op gebied van exportpromotie van Vlaamse land- en tuinbouwproducten, zal de extra middelen inzetten op twee fronten:
- Vlaamse bedrijven worden via een aanmoedigingspremie gestimuleerd om nog dit jaar deel te nemen aan internationale agrovoedingsbeurzen.
- VLAM richt de komende maanden een 'incubator agrovoeding' op. Deze wil Vlaamse agrovoedings- en sierteeltbedrijven of bedrijfsgroeperingen stimuleren om nieuwe oplossingen rond buitenlandse markttoegang te ontwikkelen. VLAM mikt op ideeën die innovatie, snelle impact en langdurige effecten als basiselementen hebben. (Bron: BPN/VLAM, 17-06-2020)
In België worden allerlei werkgelegenheidmaatregelen, die voor Corona in het leven werden geroepen, verlengd; de Belgische regering heeft ook een aantal nieuwe beslissingen genomen die relevant zijn voor de sierteelt. Zoals de mogelijkheid voor werkgevers om onder vrij soepele voorwaarden tijdelijke werkloosheid aan te vragen om redenen die met corona te maken hebben. Deze vorm van tijdelijke werkloosheid wordt beschouwd als een situatie van overmacht; voor personen die werkloos worden, wordt de degressiviteit van de uitkeringen werkloosheid tijdelijk stilgelegd omdat het in deze periode niet evident is om op de arbeidsmarkt een job te vinden. (Bron: AVBS, 16-06-2020)
Kenia
Het niet-beschikbaar zijn van vluchten, een gedaalde vraag en een te verwaarlozen export van verse snijbloemen dwong kwekers, in de periode maart tot mei, miljoenen stelen te vernietigen met enorme verliezen als gevolg. Kwekers hebben serieuze kostenbesparende maatregelen moeten nemen om te overleven: salarissen en mankracht zijn verlaagd, minimaal gebruik van pesticiden en bemesting en sommige planten zijn 'stil' gezet. Ondanks dat de vraag nu weer aan het aantrekken is heeft de Keniaanse bloemensector nog steeds grote uitdagingen. Sommige kostenbesparende maatregelen hebben de productiecyclus beïnvloed en hadden een ernstige invloed op de kwaliteit: minder mankracht resulteerde in minder aandacht voor de bloemen en minimaal gebruik van pesticiden en bemesting maken planten kwetsbaar en vatbaar voor plagen en ziekten. De regenachtige en natte weersomstandigheden hebben de situatie nog slechter gemaakt. Verder is er o.a. een tekort aan medewerkers (door reisbeperkingen en het landelijk uitgaansverbod). Bloemen zijn schaars in vergelijking met de huidige vraag; het duurt even voordat kwekers op volle capaciteit zullen kunnen werken. (Bron: Floral Daily, 17-06-2020)
Air France KLM Martinair Cargo lanceert 'Kickcharter', een nieuw samenwerkingsplatform voor chartervluchten. De wereldwijde vrachtcapaciteit is de afgelopen maanden aanzienlijk veranderd. Hoewel de capaciteit nu groeit, is deze nog steeds schaars en worden niet alle bestemmingen bediend via het lijnnetwerk van Air France KLM Martinair Cargo. Lacunes in het netwerk worden opgevuld door charterdiensten, maar niet alle zendingen rechtvaardigen een full-freighter-oplossing. De oplossing hiervoor is een samenwerkingsplatform (Kickcharter), waar klanten gezamenlijk kunnen deelnemen aan charteroplossingen voor bestemmingen die momenteel niet bediend worden. Zodra er voldoende lading is naar een dergelijke bestemming, wordt de charter uitgevoerd. (Bron: Floral Daily, 17-06-2020)
Kwekers in Naivasha hebben meer dan 90 procent van hun medewerkers teruggeroepen toen de afgelopen maand de export naar verschillende Europese markten steeg. Volgens de kwekers is de export gestegen van 15 naar 60 procent doordat de vraag naar bloemen blijft stijgen. De productie is echter nog steeds niet op niveau, gezien de enorme verliezen die zijn gemaakt. CEO Joseph Kariuki van de Lake Naivasha Growers Group (LNGG), zei dat er na een moeilijke periode hoop is voor de sector nu de EU-markt open gaat. "Momenteel bedraagt onze export 60 procent ondanks uitdagingen zoals hoge vluchtkosten, gezien veel luchtvaartmaatschappijen niet operationeel zijn, en we hopen dat dit met de tijd zal veranderen". (Bron: The Star, 11-06-2020)
Ethiopië
De bloemensector in
Ethiopië, de op één na grootste exporteur naar Europa, wordt na de
versoepelingen in sommige Europese afzetlanden geconfronteerd met
een stijgende vraag. Afgelopen maand bedroegen de inkomsten uit
rozen en zomerbloemen 32,8 miljoen dollar.
Italië
Hervormingsplannen ter besteding van Europese Recovery Fund; deze dagen is de officiële dialoog gaande met alle relevante en belanghebbende stakeholders in een zgn. 'Stati Generali', vooral bedoeld om nationaal draagvlak te creëren voor de structurele hervormingsplannen ter besteding van de Europese 172 miljard euro uit het Recovery Fund. De vele voorstellen voor het Masterplan voor de Herlancering van de Italiaanse economie moeten uiteindelijk leiden tot een sterk, duurzaam en modern Italië met een centrale positie voor de agrosector, aldus Minister van Landbouw Bellanova. De landbouw- en agrofoodsector is goed voor 14% van het BNP en kan een belangrijke rol vervullen in de post-covid ecologische transitie naar een groene toekomst van het land. Kwaliteit, voedselveiligheid, bescherming van de landelijke gebieden, natuurlijke hulpbronnen als bodem, lucht en water vormen belangrijke thema's op weg naar een circulaire economie en een nieuw model van de maatschappij, waar inclusiviteit, competitiviteit en samenwerking de praktijk van alledag moeten worden.
De 9 'hoofdstukken' in het Masterplan voor de herlancering van de economie en de specifieke agro-interesse: Digitalisering (waaronder ultrasnel internet in rurale gebieden ter ontwikkeling van 'landbouw 4.0'); Infrastructuur (waaronder modernisering van de watervoorziening en een plan voor aanleg van dijken, bonussen voor privaat groen in de stad); Duurzaamheid (economie en milieu, circulaire economie, green economy, grondverbetering en tegengaan hydrogeologische risico's); Bedrijven en Werkgelegenheid; Productieketens (waaronder landbouw en visserij en ontwikkeling van agrotoerisme); Openbare instanties (minder bureaucratie en meer digitalisering); Onderwijs en onderzoek (samenwerking tussen beide, toegepast onderzoek, digitalisering, aandacht voor milieu); Gelijkheid en Inclusiviteit (aandacht/steun/financiering voor gezinnen, jongeren, vrouwelijk ondernemerschap, Zuid-Italië plan 2030, etc.). (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Polen
De Poolse tuinbouwsector leek te herstellen na de dramatisch lage verkopen in maart. Poolse producenten van snijbloemen werden het meest getroffen, aangezien het grootste deel van de verkoop in maart begint en dit jaar met 95% daalde. De export vanuit Nederland naar Polen (6e exportbestemming) daalde in dezelfde maand met 25%. Producenten die zich alleen met deze soortproductie bezighouden (bollen voor snijbloemen) noteerden aanzienlijke winstverliezen en zouden zelfs het profiel van hun activiteiten kunnen veranderen in b.v. groenteteelt. Aan de andere kant hebben alle kwekerijen het beste seizoen sinds jaren, aangezien de meeste Polen besloten om thuis te blijven en geïnteresseerd zijn in sierplanten voor hun tuinen en balkons. Deze ontwikkelingen zullen de exportmarkt voor de Nederlandse bedrijven de komende tijd veranderen. De groentetelers begonnen de productie al na de sluiting en voelden nauwelijks het verschil met voorgaande jaren. (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Zweden
Ikea zal de crisishulp van de regering aan 9 landen teruggeven. Meubelgigant Ikea heeft gezegd dat het subsidies zal teruggeven die het van acht Europese landen en de VS heeft ontvangen op het hoogtepunt van de coronaviruscrisis, omdat de financiële situatie niet zo hard is geraakt als aanvankelijk werd verwacht. Ikea zei steun te hebben ontvangen van België, Kroatië, Tsjechië, Ierland, Portugal, Roemenië, Servië, Spanje en de Verenigde Staten. (Bron: The Local.se, 18-06-2020)
Oostenrijk
Messe Tulln, de grootste beursorganisator van Oostenrijk, is optimistisch dat de Tuinbouwbeurs begin september het seizoen kan inluiden. Vanwege de coronacrisis zijn de beurzen in het hele land sinds half maart uitgesteld. Er wordt echter aangenomen dat de Tuinbouwbeurs van Tulln begin september kan openen. Om aan de veiligheidseisen te kunnen voldoen en tevens een aantrekkelijk evenement te creëren dat snel kan worden opgezet, is het concept van de Tuinbouwbeurs iets veranderd. De ervaring die is opgedaan bij Boot Tulln is meegenomen in de planning van de tuinbouwbeurs. Daarnaast is er door het bijna twee hectare grote gebied en de uitgebreide hallen voldoende veiligheidsafstand. De Tuinbouwbeurs Tulln zal de eerste beurs in Oostenrijk zijn, die sinds de lockdown plaatsvindt. In de nieuwe Donauhal vindt dit jaar voor het eerst de Tuinbouwbeurs Tulln plaats, Europa's grootste bloemenshow. (Bron: Noe.orf.at, 13-06-2020)
Spanje
Spanje is heel zwaar getroffen. Zowel qua het aantal slachtoffers, namelijk meer dan 244.000 besmettingen en meer dan 27.000 sterfgevallen, als kijkende naar de economische cijfers. Ook de bloemensector is in Spanje een van de hardst geraakte sectoren met meer dan 440 miljoen schade.
Ook begint de roep om digitalisering in de landbouw steeds groter te worden. Hoe kan Spanje topexporteur blijven in de tuinbouw bij toenemende droogte en temperaturen? (Bron: Landbouwattaché Netwerk van het Ministerie van LNV, 17-06-2020)
Meer gerelateerd nieuws
Liveblog coronavirus: blijf op de hoogte!
12 juni 2020
Meld u aan voor onze wekelijkse digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen.
Niet meer tonenAanmelden
